28 Ιουν 2007

τα ηφαιστειογενή . . . Μέθανα!

Τα Μέθανα, μια ηφαιστειογενής χερσόνησος της βορειο-ανατολικής Πελοποννήσου στο Σαρωνικό κόλπο, με πληθυσμό περί τους 2000 κατοίκους, παρά τη μικρή σχετικά έκτασή της, αποτελεί μια μοναδική σύνθεση πολύχρωμων εικόνων που αιφνιδιάζουν ευχάριστα και τελικά συναρπάζουν τον επισκέπτη.

Η γεωγραφική θέση της, η ποικιλία και οι εναλλαγές του φυσικού τοπίου της, όπου κυριαρχούν το πράσινο της βλάστησης και το καφε-κόκκινο των ηφαιστειακών κρατήρων, οι όμορφες παραλίες, οι ιαματικές πηγές και η πολιτιστική κληρονομιά της, την καθιστούν προορισμό ιδιαίτερα ελκυστικό για διακοπές όλες τις εποχές του χρόνου, για θεραπεία και αναζωογόνηση, αλλά και για τις «αποδράσεις του Σαββατοκύριακου». Από τα Μέθανα, επίσης, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει ημερήσιες εκδρομές στην αρχαία Επίδαυρο, το Ναύπλιο, τις Μυκήνες ή τα νησιά του Αργοσαρωνικού (Πόρος, Ύδρα, Σπέτσες). Η πρόσβαση στη χερσόνησο είναι δυνατή οδικώς ή ακτοπλοϊκώς (από τον Πειραιά). Κύριο χαρακτηριστικό της χερσονήσου των Μεθάνων είναι το απαράμιλλο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον που γοητεύει τον επισκέπτη με την ποικιλία και τις εναλλαγές του, αλλά και τις γεωλογικές ιδιαιτερότητές του.

Ιδιαίτερο δε ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ηφαιστειακός κρατήρας, κοντά στο χωριό Καμένη Χώρα, στη βορειοδυτική ενδοχώρα, ένας από τους 30 συνολικά, μικρούς και μεγάλους, κρατήρες που είναι διάσπαρτοι σε όλη τη χερσόνησο. Η ανάβαση στο χώρο (πορεία μισής ώρας περίπου σε βατό σηματοδοτημένο μονοπάτι) προσφέρει στον οδοιπόρο μια εμπειρία ανεπανάληπτη: διαδρομή μέσα σε πυκνή βλάστηση από πεύκα, κουμαριές, πουρνάρια και ελιές.

Στην πόλη των Μεθάνων
Το κατάφυτο από πεύκα νησάκι των Αγ. Αναργύρων (που ενώνεται με δρόμο με την πόλη) με τον ομώνυμο ναό και τα κατάλοιπα αρχαίας οχύρωσης, απέναντι το μεγαλοπρεπές κτίριο του υδροθεραπευτηρίου και η Βρωμολίμνη με τις θειούχες πηγές, οι οικισμοί Αγ. Χαράλαμπος και Δριτσέικα (λίγο πιο έξω από την πόλη), με χαρακτηριστικά δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.

Τα ερείπια της ακρόπολης των αρχαίων Μεθάνων
Στο λόφο του Παλαιοκάστρου (κοντά στο χωριό Βαθύ, στη νοτιοδυτική πλευρά της Χερσονήσου), όπου σώζονται σε αρκετά καλή κατάσταση τμήματα αρχαίου τείχους.

Πολύ κοντά βρίσκεται και ο μικρός, λιθόχτιστος βυζαντινός ναός του Αγ. Νικολάου.

Το λιμναίο "σπήλαιο των περιστεριών" (στη νοτιοδυτική πλευρά της χερσονήσου, κοντά στο στενό του ισθμού, όπου η πρόσβαση είναι δυνατή)ανακαλύφθηκε το 1973 και καταλήγει σε τρεις θαλάμους καλυμμένους με νερό!

Τα χωριά της ενδοχώρας
Κτισμένα σε κατάφυτες πλαγιές, με πανοραμική θέα στη θάλασσα και το ηφαίστειο, διατηρούν ακόμη πολλά αξιόλογα δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, καθώς η τοιχοποιία των παλαιότερων κτισμάτων βασίζεται στην "καλοδουλεμένη" ηφαιστειακή πέτρα που αφθονεί στην περιοχή.


Ιαματικές πηγές
Οι θερμές ιαματικές πηγές των Μεθάνων κατέχουν εξέχουσα θέση στη μακραίωνη ιστορία της περιοχής. Ήταν γνωστές ήδη από τους αρχαίους χρόνους και μερικές χρησιμοποιούνταν ήδη από τότε !

Από πού μας έρχονται τα Ρίχτερ

Οι περισσότεροι σεισμοί στον ελλαδικό χώρο οφείλονται στις κινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών και κατά συνέπεια οι ζώνες έντονης σεισμικής δράσης ουσιαστικά ταυτίζονται με τις παρυφές των πλακών. Ο ελληνικός χώρος βρίσκεται στα όρια επαφής της ευρασιατικής πλάκας με την αφρικανική, γι' αυτό και είναι χώρος μεγάλης σεισμικότητας. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, η Ελλάδα από άποψη σεισμικότητας κατέχει την πρώτη θέση στη Μεσόγειο και την Ευρώπη, καθώς και την έκτη σε παγκόσμιο επίπεδο, μετά την Ιαπωνία, τις Νέες Εβρίδες, το Περού, τα νησιά Σολομώντος και τη Χιλή.

Βασικό τεκτονικό γνώρισμα του ελληνικού χώρου είναι το ελληνικό τόξο, το τόξο του Αιγαίου, το οποίο αποτελεί το όριο επαφής της ευρασιατικής λιθοσφαιρικής πλάκας, τμήμα της οποίας είναι το Αιγαίο, και της αφρικανικής, τμήμα της οποίας είναι η λιθόσφαιρα της ανατολικής Μεσογείου. Οι δύο λιθοσφαιρικές πλάκες συγκλίνουν στην περιοχή αυτή με σχετική ταχύτητα 2,5 εκατοστά το χρόνο με συνέπεια την καταβύθιση της ωκεάνιας πλάκας της ανατολικής Μεσογείου λόγω μεγαλύτερης πυκνότητας κάτω από την ηπειρωτική πλάκα του Αιγαίου.

Οπως σημειώνεται στο ενημερωτικό έντυπο του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας με τίτλο «Σεισμός: η γνώση είναι προστασία», το τόξο που δημιουργείται στην περίπτωση αυτή αποτελείται από την ελληνική τάφρο, το νησιωτικο τόξο, την οπισθοτάφρο και το ηφαιστειακό τόξο.

Η τάφρος δημιουργείται κατά μήκος της επαφής των δύο πλακών. Πρόκειται για ένα σύστημα τάφρων, μια σειρά από βαθιές λεκάνες από τη Ρόδο έως την Κεφαλονιά.

Το νησιωτικό τόξο αποτελείται από μια σειρά διαδοχικών νησιών, όπως η Ρόδος, η Κρήτη, η Κάρπαθος, τα Κύθηρα, και από την Πελοπόννησο. Το τόξο αυτό δημιουργείται από την παραμόρφωση και ανύψωση πετρωμάτων, κυρίως ιζηματογενών.

Η οπισθοτάφρος είναι μια θαλάσσια λεκάνη στο Κρητικό Πέλαγος μικρότερου βάθους από την τάφρο, μπροστά από το νησιωτικό τόξο και πάνω στην ευρασιατική πλάκα. Το ηφαιστειακό τόξο αποτελείται από διαδοχικά ηφαίστεια, ενεργά και ανενεργά, Σουσάκι, Μέθανα, Μήλος, Σαντορίνη, Νίσυρος, η δημιουργία των οποίων οφείλεται σε ανάτηξη της υποβυθιζόμενης αφρικανικής πλάκας. Κατά την άνοδό του το υλικό αυτό διαπερνά την ευρασιατική πλάκα και σχηματίζει τα ηφαίστεια.

Δίχτυα... από σεισμογράφους απλώνουν στο Σαρωνικό κόλπο Ελληνες και Γερμανοί επιστήμονες προκειμένου να... αλιεύσουν τις ρηξιγενείς ζώνες στο βυθό της περιοχής.

Συγκεκριμένα, εγκαθιστούν ένα πυκνό δίκτυο χερσαίων και υποθαλάσσιων σεισμογράφων για να καταγράψουν τη μικροσεισμική δραστηριότητα και ύστερα από επεξεργασία των δεδομένων να προσδιορίσουν πιθανά ρήγματα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι για πρώτη φορά πραγματοποιείται τηλεμετάδοση σε πραγματικό χρόνο των καταγραφών των σεισμογράφων θαλάσσιου πυθμένα που στέλνουν σήματα απευθείας σε ένα σταθμό βάσης που βρίσκεται στη ξηρά, ενώ μέχρι σήμερα η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιούνταν μετά την ολοκλήρωση του πειράματος.

Τα παραπάνω υλοποιούνται στo πλαίσιo του ερευνητικού προγράμματος με τίτλο «Μικροσεισμική μελέτη του Σαρωνικού κόλπου». Αμέσως μετά το σεισμό της 7ης Σεπτεμβρίου 1999, ο Οργανισμός Αντισειμικού Σχεδιασμού και Προστασίας χρηματοδότησε κατόπιν διαγωνισμού μια σειρά από ερευνητικά προγράμματα, μεταξύ των οποίων και αυτό για το Σαρωνικό. Επιστημονικός υπεύθυνος για την υλοποίησή του είναι ο δρ Γιώργος Δρακάτος, ερευνητής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Αστεροσκοπείου Αθηνών.

Το πρόγραμμα εκτελείται με συνεργασία του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Αστεροσκοπείου Αθηνών, του Πανεπιστημίου του Αμβούργου, ενώ συμμετέχει και το Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών με το ερευνητικό σκάφος «Αιγαίον».

«Στόχος του προγράμματος που θα ολοκληρωθεί εντός 15 μηνών είναι η μελέτη της δομής του Σαρωνικού κόλπου και ο εντοπισμός πιθανόν ρηξιγενών ζωνών», λέει στην «Ε» ο Γιώργος Δρακάτος. «Εγκαθίστανται περίπου 35 ψηφιακοί σεισμογράφοι γύρω από το Σαρωνικό κόλπο, συγκεκριμένα από το Σούνιο έως τα Μέθανα, καθώς και σε μεγαλύτερα ή μικρότερα νησιά, τη Σαλαμίνα, την Αίγινα, τον Πόρο, το Αγκίστρι, τον Αγιο Γεώργιο, τις Φλέβες, την Κύρα κ.ά. Ταυτόχρονα, ποντίζονται δέκα έως δώδεκα σεισμογράφοι θαλάσσιου πυθμένα, OBS (Ocean Bottom Seismometers). Αξίζει να σημειωθεί ότι για πρώτη φορά θα γίνει προσπάθεια τηλεμετρίας με OBS, οι καταγραφές των οποίων θα μεταδίδονται σε πραγματικό χρόνο σε έναν κεντρικό σταθμό στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Αστεροσκοπείου Αθηνών, ώστε να υπάρχει διαρκής παρακολούθηση της αναγραφόμενης σεισμικότητας, ό,τι δηλαδή γίνεται με το σεισμολογικό δίκτυο».

Τα όργανα που θα χρησιμιοποιηθούν είναι από τα πλέον σύγχρονα και οι καταγραφές θα γίνονται σε ψηφιακή μορφή. Κάθε σταθμός αποτελείται από ένα σεισμόμετρο ευρέος φάσματος, το οποίο ευαισθητοποιείται με την εδαφική κίνηση. Η κίνηση ψηφιοποιείται και αποθηκεύεται σε σκληρό δίσκο. Η τροφοδοσία των οργάνων γίνεται με μπαταρίες και από ηλιακούς συλλέκτες. Οι σταθμοί είναι εφοδιασμένοι με GPS, δηλαδή ειδικά όργανα που παίρνουν σήμα από δορυφόρους και προσδιορίζουν με πολύ μεγάλη ακρίβεια τις θέσεις (γεωγραφικές συντεταγμένες) των σταθμών.

Μετά το πέρας του επιστημονικού πειράματος, αποστέλλεται σήμα και ο σεισμογράφος OBS αναδύεται στην επιφάνεια και περισυλλέγεται.


πηγή ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Ο Ρήγας του ρεμπέτικου

«Ο πατέρας μου ο Μπάτης ήρθε απ' τη Σμύρνη το '22 κι έζησε 50 χρόνια σ' ένα κατώι φτωχικό», λέει ο Διονύσης Σαββόπουλος στο γνωστό του τραγούδι με τη φωνή της Σωτηρίας Μπέλλου.

«Γεννήθηκε στα Μέθανα γύρω στα 1887 και πέθανε στον Πειραιά στις 10 Μαρτίου 1967», αναφέρει σε σημείωμα του ο γνωστός ερευνητής του ρεμπέτικου Πάνος Σαββόπουλος.

«Πρόκειται για έναν από τους θεμελιωτές του κλασικού πειραιώτικου ρεμπέτικου τραγουδιού, άσχετα αν ηχογράφησε μόνο 17 τραγούδια σε δίσκους γραμμοφώνου. Ηταν ένα από τα μέλη της περίφημης "Τετράδος της ξακουστής του Πειραιά", που με την εμφάνισή της το καλοκαίρι του 1934 άλλαξε όλη την πορεία του λαϊκού τραγουδιού στις πόλεις και καθιέρωσε το μπουζούκι σαν το πιο εκφραστικό όργανο», σημειώνει ο Π. Σαββόπουλος.

Οι άλλοι τρεις της «Τετράδος» ήταν οι πασίγνωστοι Μάρκος Βαμβακάρης, Στράτος Παγιουμτζής, Ανέστης Δελιάς.

Επαιζε πάρα πολύ ωραία μπαγλαμά και είχε δικό του «χοροδιδασκαλείο» στη Δραπετσώνα, γύρω στο 1925, γράφει ο Τ. Σχορέλης. «Μέχρις ότου καεί το Καραϊσκάκη, το 1937, διατηρούσε εκεί καφενείο - τεκέ, όπου σύχναζαν όλοι οι μάγκες της εποχής. Στη ζωή του έκανε πολλές δουλειές. Εκτός από το χοροδιδασκαλείο και το καφενείο-τεκέ, πουλούσε φάρμακα για τους κάλους και τα δόντια, έκανε το μικροπωλητή, είχε ενεχυροδανειστήριο κ.ά. Είχε αναπτυγμένο το αίσθημα του χιούμορ και έχουν αφήσει εποχή τα καλαμπούρια του και οι "πλάκες" που 'χε σκαρώσει σε πολλούς, χωρίς την παραμικρή δόση κακίας».

Από τους δύο αυτούς ερευνητές του ρεμπέτικου και οι πληροφορίες που ακολουθούν: «Στα 8 του χρόνια η οικογένειά του μετακόμισε στον Πειραιά, γι' αυτό τον θεωρούν στην ουσία Πειραιώτη. Επρόκειτο για χαρακτήρα ατίθασο και ως εκ τούτου έκανε πάνω από 10 χρόνια στο στρατό». (Π.Σ.)

«Μέχρι το θάνατό του έπαιζε και τραγουδούσε πότε με συγκροτήματα και πότε μόνος του, γυρνώντας στα καφενεία και στις ταβέρνες. Ηταν πραγματικά ο αντιπροσωπευτικός τύπος του ρεμπέτη καλλιτέχνη. Οι παλιοί τον θυμούνται πάντα καλοντυμένο να παίζει στα λεμονάδικα, καθισμένος πάνω σ' ένα καρότσι, με το μικρό οργανάκι του, που το έκρυβε μέσα στην τσέπη του σακακιού του. Ο πιο όμορφος χαρακτηρισμός που γίνηκε για τον Μπάτη είναι αυτός που έκανε ο γερο-Τσακιριάν, που τον γνώριζε καλά. "Ηταν ο Ρήγας του Πειραιά". Είναι ένας χαρακτηρισμός που μαζί του συμφωνούν όλοι όσοι τον γνώρισαν. Οταν θάψανε τον Μπάτη, του βάλανε μαζί τον αγαπημένο του μπαγλαμά που του 'χε φτιάξει ο Τσακιριάν». (Τ.Σ.)

«Πέθανε από προβλήματα στα πνευμόνια. Λίγο πριν πεθάνει ο Μπάτης έγραφε τη διαθήκη του:

"Ο Μπαρμπα-Γιώργος γέρασε, δυο κόκαλα έχει μείνει, μα το μπαγλαμαδάκι του στιγμή δεν το αφήνει. Με μπαγλαμάδες αγκαλιά πέρασε τη ζωή του, με μια στερνή διπλοπενιά θ' αφήσει τη ζωή του. Να μην τον συγχωρήσετε, δεν έχει κάνει κρίμα, μόν' θέλει να τον θάψετε με μπαγλαμά στο μνήμα. Ο Μπαρμπα-Γιώργης ο Πειραιώτης, γερομάγκας και τσικ ιππότης, μπουζουκοπροσωπικότης, ο Μπαρμπα-Γιώργης ο Πειραιώτης"». (Π.Σ.)

Γνωστά τραγούδια του Μπάτη είναι η «Γυφτοπούλα», οι «Φυλακές του Ωρωπού», ο «Θερμαστής», το «Βάρκα μου μπογιατισμένη», το «Ζεϊμπεκάνο Σπανιόλο» («Ζούλα σε μια βάρκα μπήκα») και ο θρυλικός «Μπουφετζής» -απ' όπου οι στίχοι με τους οποίους θα κλείσω αυτό το σημείωμα: «Θέλω να γίνω μπουφετζής σε τούρκικους τεκέδες / να 'ρχονται οι χανούμισσες να πίνουν ναργιλέδες». Και στο φινάλε, η επωδός:

«Γεια σου, λεβέντη μου Μπάτη».

Τα Μέθανα στους ξένους περιηγητές (1800-1850)

Η ανακοίνωση αυτή αφορά στην παρουσίαση αποσπασμάτων από το έργο ξένων περιηγητών, σχετικά με τις εντυπώσεις τους από την περιπλάνησή τους στα Μέθανα και τη γύρω περιοχή, στις αρχές και τα μέσα του 19ου αιώνα - Μέθανα 18ος - 19ος αιώνας Στη διοικητική διαίρεση που καθιερώθηκε από τους Βενετούς(#1) , σύμφωνα με την απογραφή του 1700(#2) , τα Μέθανα ανήκουν στη διοίκηση του Πόρτο Πόρο (Πόρος) της επαρχίας (territorio) της Κορίνθου, η οποία υπάγεται στη γενική διοίκηση επαρχιών Provincia di Romania, που είχε έδρα το Ναύπλιο (Napoli di Romania).Εκεί ήταν η έδρα του προνοητού (provveditor), είδος πολιτικού και στρατιωτικού κυβερνήτη, του rettore, υπεύθυνου για τη δικαιοσύνη, του camerlingo, είδος εφόρου και υπεύθυνου για τα οικονομικά θέματα.Στη διοίκηση του Πόρτο Πόρο εκτός από τα Μέθανα και τον Πόρο υπάγονται τα γνωστά χωριά Δαμαλάς, Βαλαριό, Φανάρι, Επίδαυρος

Σ' αυτή την απογραφή, στα Μέθανα κατοικούν:
74 οικογένειες με άρρενες έως 16 ετών,
79 οικογένειες με άρρενες 16-30 ετών,
17 οικογένειες με άρρενες 30-40 ετών,
17 οικογένειες με άρρενες 40-50 ετών,
12 οικογένειες με άρρενες 50-60 ετών και
6 οικογένειες με ηλικιωμένους
Σύνολο ανδρών: 205

Επίσης καταγράφονται:
82 οικογένειες με γυναίκες ως 16 ετών
67 οικογένειες με γυναίκες 16-30 ετών
6 οικογένειες με γυναίκες 30-40 ετών
17 οικογένειες με γυναίκες 40-50 ετών
15 οικογένειες με ηλικιωμένες
Σύνολο γυναικών: 187

Σύνολο πληθυσμού δηλαδή: 392 κάτοικοι

Ο αντίστοιχος αριθμός στη διοίκηση του Πόρου ανέρχεται σε 275 κατοίκους. Δηλαδή τα Μέθανα υπερέχουν κατά 117 κατοίκους. Επίσης, παρατηρούμε ότι, την εποχή εκείνη, φαίνεται να διαθέτουν νεαρό πληθυσμό.
Στην ίδια απογραφή των Βενετών, το πιο πολυάριθμο χωριό είναι το Σοφικό Κορινθίας, με 450 κατοίκους(#3) .

Ακολουθεί η απογραφή Καποδίστρια, ενώ δεν υπάρχουν δημογραφικά στοιχεία της περιόδου της Τουρκοκρατίας.
Κατά την απογραφή του Καποδίστρια, το 1830, αναφέρονται συνολικά 7.464 κάτοικοι και πάροικοι του Πόρου, χωρίς να γίνεται ιδιαίτερη μνεία στα Μέθανα(#4). Το ίδιο συμβαίνει και στην απογραφή του 1879, όπου αναγράφεται μόνο ο Πόρος με 5.414 κατοίκους χωρίς άλλα στοιχεία για τα χωριά που ανήκουν διοικητικά σε αυτόν.
Συνεπώς, το μόνο ακριβές στοιχείο σχετικά με τη σύνθεση του πληθυσμού των Μεθάνων είναι αυτό της βενετικής απογραφής του 1700.

Περιηγητές: το φαινόμενο
Από τα αρχαία ήδη χρόνια, η λέξη «περιηγητής» σημαίνει «ξεναγός» ή αλλιώς εκείνος που οδηγεί τους ξένους στα μνημεία, παρέχοντάς τους πληροφορίες για την ιστορία τους(#5).
Πρώτος περιηγητής με αυτή την αρχική έννοια ήταν, ο Ηρόδοτος ο Αλικαρνασσεύς (480-430π.Χ.) που είχε μάλιστα μακρινή καταγωγή από τη γειτονική Τροιζήνα - το όνομα της μητέρας του Δρυώ (όπως Δρυόπη - το Κάτω Φανάρι). Ο «πατέρας της ιστορίας»θα ταξιδέψει σε Ελλάδα, Αίγυπτο, Φοινίκη, Μεσοποταμία και Σκυθία, πραγματοποιώντας μία αποφασιστική στροφή στη σύγχρονή του πραγματικότητα, στον τρόπο της έρευνάς του, καθώς και στο αντικείμενο των ενδιαφερόντων του(#6).

Στους αιώνες που ακολουθούν, αρχίζει να διαμορφώνεται μία πρώτη περιηγητική φιλολογία, με τον Ηρακλείδη, τον Καλλίξενο, το Στράβωνα(#7) και τον Παυσανία(#8).
Στη νεότερη εποχή που εξετάζουμε, άρχισαν να καταφθάνουν στην Ελλάδα, με αφάνταστες δυσκολίες, οι πρώτοι Ευρωπαίοι «περιηγητές», έχοντας «οδηγό» τους, ανά χείρας, τις σημειώσεις του Στράβωνα και του Παυσανία(#9).

Αρχικά, οι Ευρωπαίοι αυτοί ταξιδιώτες ?οι περισσότεροι από τους οποίους είναι εύποροι και καλλιεργημένοι- κινούνται από το θαυμασμό τους για την κλασική αρχαιότητα και τον αρχαίο πολιτισμό. Την εποχή αυτή, παρατηρούνται και οι πρώτες λαθρανασκαφές, οι οποίες λίγα χρόνια αργότερα θα οδηγήσουν στη συστηματική αρχαιοκαπηλία. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Γερμανός αρχιτέκτονας Leo Klenze,: «Όλοι σχεδόν οι ταξιδιώτες κουβαλούν μαζί τους [στα ταξίδια τους στην Ελλάδα], εκτός από μολύβι, κασμά και φτυάρι. Έτσι, κρατώντας αυτά στο ένα χέρι και στο άλλο τον Παυσανία, ανασκαλεύουν τα ιερά χώματα (...) Σχεδόν όλες -δυστυχώς- οι αγγλικές επαύλεις διακοσμήθηκαν με τα προϊόντα αυτών των εξερευνήσεων»(#10) . Παράλληλα, οι ταξιδιώτες αυτοί δεν παραλείπουν να καταγράφουν σκηνές από τα ήθη και τα έθιμα των Ελλήνων, τις παραδόσεις τους, καθώς και από τον τρόπο οργάνωσης του ιδιωτικού και δημόσιου βίου.

Με την κήρυξη της Επανάστασης, ξεκινά η περίοδος των «κατασκόπων-περιηγητών». Διάφοροι διπλωμάτες και στρατιωτικοί συρρέουν στον ελλαδικό χώρο με σκοπό να συγκεντρώσουν πολιτικο-στρατιωτικές πληροφορίες και να έρθουν σε επαφή με τους Έλληνες και του Τούρκους . Οι ξένοι ταξιδευτές διατηρούν ημερολόγιο και αλληλογραφία με το εξωτερικό, μεταφέροντας τις εντυπώσεις τους και τα σημαντικότερα γεγονότα των οποίων και γίνονται μάρτυρες, παίρνοντας συχνά θέση υπέρ ή κατά των εξεγερμένων Ελλήνων. Οι περισσότεροι φτάνουν στην Ελλάδα από το ασφαλές Ιόνιο και από εκεί περνούν στην Πελοπόννησο. Είτε ενσωματώνονταν σε κάποιο στρατιωτικό τμήμα, ακολουθώντας τις οδηγίες του επικεφαλής είτε επιλέγουν να χαράξουν αυτόνομη πορεία, εκθέτοντας ωστόσο, στην περίπτωση αυτή, τον εαυτό τους σε πολλούς κινδύνους.

Μετά την Επανάσταση, οι περισσότεροι περιηγητές είναι κυβερνητικοί υπάλληλοι που ενδιαφέρονται κυρίως για την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση της χώρας και για τον τρόπο που οι Νεοέλληνες συγκροτούσαν το κράτος τους . Οι ταξιδιώτες αυτοί θα περιηγηθούν τη χώρα ως επί το πλείστον δια θαλάσσης, θα αναφερθούν στη ζωή των σύγχρονων Ελλήνων, θα περιγράψουν ?συχνά επικριτικά- τη δομή και λειτουργία του νεοσύστατου «καποδιστριακού» κράτους και δεν θα σταματήσουν να εξυμνούν τις φυσικές ομορφιές των περιοχών τις οποίες και επισκέπτονται.

Κατά την προεπαναστατική και επαναστατική περίοδο, οι περισσότεροι περιηγητές, όπως παρατηρεί ο Σιμόπουλος, «μετακινούνται με πολυάριθμη συνοδεία που συχνά προκαλεί τρόμο στους κατοίκους: με ένοπλους τζοχανταραίους, τατάρηδες και αγωγιάτες, με πολλά υποζύγια, μαγείρους και υπηρέτες. Συχνά, συνοδεύονται και από τον προσωπικό τους ζωγράφο, σχεδιαστή ή ειδικό τοπογράφο για την απεικόνιση τοπίων, μνημείων, αρχαιολογικών χώρων, προσώπων ή σκηνών της καθημερινής ζωής». Κάτι τέτοιο φυσικά δεν θα μπορούσε να μην ισχύει και για τους περιηγητές, στο έργο των οποίων θα αναφερθούμε ευθύς αμέσως.
_________________________

(#1)- Οι Βενετοί χώρισαν την Πελοπόννησο σε τέσσερα μεγάλα διαμερίσματα, τις provincie («επαρχίες» - «διοικήσεις» με τη σημερινή ορολογία): της Ρωμανίας (Romania), της Μεσσηνίας (Messenia), της Αχαΐας (Accaia) και της Λακωνίας (Laconia).

(#2)- Πρόκειται για στοιχεία που προέρχονται από την απογραφή Grimani, που πραγματοποίησαν οι Βενετοί σε όλη την Πελοπόννησο, το 1700. Η απογραφή αποτελείται από 43 φύλλα, κάθε ένα εκ των οποίων περιέχει στοιχεία για ένα territorio ή τα συγκεντρωτικά για μία provincia.

(#3)- Βασίλης Παναγιωτόπουλος, Πληθυσμός και Οικισμοί της Πελοποννήσου 13ος-18ος αιώνας, Ιστορικό Αρχείο Εμπορική Τράπεζα Ελλάδας, 1985

(#4)- Ελένης Μπελιά, Στατιστικά του Ελληνικού Κράτους κατά το 1830

(#5)- περιηγητής

27 Ιουν 2007

διακοπές στα Mέθανα, παράδεισος από το παρελθόν

Αν δεν προσέξεις, εύκολα χαρακτηρίζεις τα Μέθανα νησί. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και κατά την περιήγηση σε αυτή την απόλυτα ήσυχη και «απομακρυσμένη» χερσόνησο του Σαρωνικού, που για πολλούς είναι παράδεισος και μάλιστα κοντά στο πολύβουο λιμάνι του Πειραιά.

Τα Μέθανα χάνουν οριακά τον χαρακτηρισμό τους ως «νησί» εξαιτίας της στενής λωρίδας γης, 300 περίπου μέτρων πλάτους, που τα συνδέει με την Πελοπόννησο. H χερσόνησος των Μεθάνων ξεπετάγεται στα γαλάζια νερά του Σαρωνικού ανάμεσα στην Αίγινα και τον Πόρο, ενώ είναι γνωστή από την αρχαιότητα για τα ηφαιστειακά φαινόμενα και τις ιαματικές, θεραπευτικές πηγές της. Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα, η χερσόνησος είχε κατοικηθεί από την προϊστορική εποχή, ενώ κατά τους αρχαίους χρόνους ανήκε στην περιοχή της Τροιζηνίας από την οποία την απέσπασαν οι Αθηναίοι τον 4ο π.X. αιώνα.

H πρώτη εντύπωση
Ο ελικοειδής στενός δρόμος που συνδέει τα Μέθανα με την Πελοπόννησο ήδη σού δίνει την αίσθηση ότι ταξιδεύεις πίσω στον χρόνο. Έχεις αρχίσει να αναρωτιέσαι όταν δεξιά σου μετά από μία ακόμα αριστερή, απότομη στροφή, εμφανίζεται η πόλη των Μεθάνων, όπου η θέα της πόλης είναι ιδιαίτερα γοητευτική, με το λιμάνι και το μικρό κατάφυτο νησάκι των Αγ. Αναργύρων στην είσοδό του. Σύντομα ο δρόμος περνά μπροστά από το κτίριο των ιαματικών λουτρών και τη λίμνη του, ενώ η πόλη που αμέσως ακολουθεί σε υποδέχεται με ασυνήθιστη για τα σύγχρονα δεδομένα ησυχία. Οι επισκέπτες των Μεθάνων, περιδιαβαίνουν με αργόσυρτο βηματισμό την προκυμαία όπου βρίσκονται παρατεταγμένα ουζερί και ταβερνάκια. Υπάρχουν και τα καφέ που υπερκαλύπτουν τη ζήτηση του νεαρόκοσμου ο οποίος δεν χρειάζεται να απομακρυνθεί πολύ από την πόλη και τα ιαματικά λουτρά της για να βρει μικρούς κολπίσκους με πεντακάθαρα νερά. Ακολουθώντας τον παραλιακό δρόμο, και ένα χιλιόμετρο μετά τα τελευταία σπίτια, ένας μικρός κολπίσκος με αμμουδιά εμφανίζεται χαμηλά και δεξιά του δρόμου με τη βλάστηση και το καφέ που βρίσκεται στην απέναντι άκρη να παίζουν με τα χρώματα της θάλασσας. Επιστρέφοντας στη πόλη, οι πινακίδες σε κατευθύνουν προς τα χωριά της χερσονήσου.

Από τον Άγιο Γεώργιο στην Κυψέλη
Ο δρόμος ακολουθεί σχεδόν πιστά τη βραχώδη ακτογραμμή με κάποια νεόκτιστα όμορφα σπίτια που ξεπετάγονται και να δηλώνουν ότι κάποιοι ανακάλυψαν τον δικό τους παράδεισο στα Μέθανα. Αραιή η βλάστηση με πεύκα, ελιές και πουρνάρια, σε συνοδεύουν μέχρι τον μικρό λιμανάκι του οικισμού Άγ. Γεώργιος. Αξιομνημόνευτη η ομώνυμη εκκλησία του 1830 και το βυζαντινό εκκλησάκι του Αγ. Σωτήρα του 10ου αιώνα στον βορινό της τοίχο. Κάποιες λουλουδιασμένες αυλές μαρτυρούν ανθρώπινη ύπαρξη. Ο στενός δρόμος προκαλεί να συνεχίσουμε την περιήγηση και μετά τον Άγ. Νικόλαο ανηφορίζει μέσα στο πευκοδάσος καταλήγοντας στο χωριό Παλαιά Λουτρά.

Εδώ ο χρόνος μοιάζει να έχει σταματήσει κάποιες δεκαετίες πριν, με τα ταπεινά μικρά σπίτια και τους κτηνοτρόφους κατά κύριο λόγο κατοίκους του να απολαμβάνουν την υπέροχη θέα προς το απέναντι Αγκίστρι και την Αίγινα. H ανηφόρα συνεχίζεται μέχρι το χωριό Μακρύλογγος που αποκτά ζωή το καλοκαίρι, αφού κάποιοι από τους κατοίκους του επιστρέφουν μαζί με Γερμανούς τουρίστες, που βρήκαν την ησυχία και τη θέα που αναζητούσαν.

Από το χωριό, ο δρόμος κατηφορίζει διασχίζοντας το όμορφο πευκοδάσος και τα γραφικά ορεινά χωριά Κουνουπίτσα και Αγ. Θεόδωροι όπου ερείπια ανεμόμυλων θυμίζουν ενδοξότερες εποχές. Σύντομα διασχίζει το χωριό Κυψέλη το οποίο, όπως και τα άλλα χωριά της χερσονήσου, διατηρεί μια αρχοντιά των παλαιότερων χρόνων με τα ηφαιστειακά πετρώματα δουλεμένα από τους κατοίκους ώστε να γίνουν μάντρες, τοίχοι και πεζούλες που συγκρατούν το λιγοστό χώμα για τα αμπέλια και τις ελιές.

Προς Βαθύ και Καημένη Χώρα
Ο ορεινός δρόμος δίνει όμορφη πανοραμική θέα της χερσονήσου και των ηφαιστειακών ακτών της, μέχρι τα Μέθανα από όπου ξεκινά η δεύτερη διαδρομή. Ακολουθώντας τις πινακίδες θα φθάσετε στο Μεγαλοχώρι από όπου ξεκινά μικρός κατηφορικός πλακόστρωτος δρόμος αριστερά του οικισμού. Οδηγεί μέσα από ελιές και συκιές, στο Παλαιόκαστρο (ακρόπολη) των αρχαίων Μεθάνων με τα καλοδιατηρημένα από ηφαιστειακό πέτρωμα τείχη, που χρονολογούνται από το 4ο π.X. αιώνα, ενώ λίγο πιο κάτω βρίσκεται και το ξωκλήσι του Αγ. Νικολάου του 15ου αιώνα.

Ο δρόμος καταλήγει στην παραλία και ακολουθώντας τον δρόμο σύντομα θα καταλήξετε σε ένα από τα πιο ευχάριστα αραξοβόλια του Σαρωνικού, το Βαθύ. Γύρω από το μικρό λιμανάκι, ταβερνάκια απλώνουν τις καρέκλες τους ενώ πάνω από τον οικισμό ο δρόμος οδηγεί μέσα από πευκοδάσος σε ένα εντυπωσιακό τοπίο όπου βρίσκεται το χωριό Καημένη Χώρα. Τα λευκά σπιτάκια κρύβονται, ενώ κάποια άλλα ακουμπούν στους μαύρους όγκους της λάβας που βρίσκονται στη βάση του ηφαιστειακού κώνου. Ο δρόμος συνεχίζει ασφάλτινος και μετά το χωριό, ώσπου διακριτικές πινακίδες στο τέλος του, δείχνουν το μονοπάτι που οδηγεί στο κώνο του ηφαιστείου που εξερράγη το 273 π.X. και που περιέγραψε ο περιηγητής Παυσανίας.

Τα σκούρα ηφαιστειακά πετρώματα κρέμονται απόκοσμα. Διατηρούν αιχμηρά σχήματα αγριεύοντας το τοπίο, μοιάζοντας έτσι απειλητικά για την γύρω περιοχή, το μικρό χωριό και το φιλόξενο σπίτι της κ. Μαρίας που όχι μόνο δεν ανησυχεί, αλλά είναι και το μοναδικό που εκμεταλλεύεται την ύπαρξη του ηφαιστειακού κώνου (κάποτε ήταν περισσότερα τα σπίτια), χρησιμοποιώντας τον κρύο αέρα από κάποια υπόγεια στοά για ψύξη των τροφίμων μα και για δροσιά το καλοκαίρι!

Αξίζει να δείτε
Το νησάκι mε το μικρό ξωκκλήσι των Αγ. Αναργύρων μπροστά από το λιμάνι των Μεθάνων.

Τον Κoκκινόβράχο με την όμορφη Λιμνιώνα - την παραλία με τα γαλαζοπράσινα νερά.

Στον οικισμό Αγ. Γεώργιος την ομώνυμη εκκλησία και το βυζαντινό εκκλησάκι του Αγ. Σωτήρα δίπλα της. Επίσης τον κυματοθραύστη του μικρού λιμανιού καθώς μεγάλο τμήμα του αποτελείται από βυθισμένο πλοίο των Γερμανών.

Τη θέα από τα χωριά Παλαιά Λουτρά και Μακρύλογγο.

Την ιδιαίτερη γοητεία των ορεινών χωριών Κουνουπίτσα, Άγ. Θεόδωροι και Κυψέλη.

Τα τείχη του Παλαιόκαστρου και το ξωκκλήσι του Αγ. Νικολάου που είναι κοντά του.

Το λιμανάκι στο Βαθύ.

Το εντυπωσιακό ηφαιστειακό τοπίο κοντά στο χωριό Καημένη Χώρα.