Ο Αριστοτέλης έγραφε ότι αν τύχαινε και κάποιο τραυματισμένο από βέλος κυνηγού κατσίκι έτρωγε ρίγανη, η πληγή του έκλεινε.Ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Labiateae) και είναι πολυετής αρωματική πόα, ημιξυλώδεις στη βάση της, ύψους 20-50 εκ. Φυτό ορθίας ανάπτυξης, με βλαστούς πολύκλαδους. Φύλλα έμμισχα ωοειδή ή ελλειψοειδή, πυκνά, τριχωτά, Αν τα τρίψουμε αναδύουν ευχάριστη αρωματική οσμή. Άνθη λευκά σχηματίζοντας επάκριες ταξιανθίες (κορύμβους). Φυτό ξηροφυτικό που φυτρώνει σε βραχώδεις λόφους και σε γκρεμούς. Το όνομα της ρίγανης προέρχεται από τις λέξεις όρος και γάνος (λαμπρότητα), φυτό δηλ. που λαμπρύνει το βουνό.
Με σπουδαίες φαρμακευτικές ιδιότητες, η ρίγανη περιέχει αιθέριο έλαιο από 2-5% και τα κύρια συστατικά του είναι οι φαινόλες, καρβακρόλη και θυμόλη. Το αιθέριο έλαιο έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται στη βιομηχανία τροφίμων ως συντηρητικό. Επίσης βρέθηκε πειραματικά ότι είναι ισχυρό μικροβιοκτόνο, λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε καρβακρόλη.
Στην αρχαιότητα χρησιμοποιήθηκε για τη θεραπεία του βήχα (μαζί με μέλι), των αμυγδαλών και τις άφθες. Επίσης, χορηγούσαν το αφέψημα της ρίγανης σε θεραπευτικά λουτρά για τη φαγούρα και την ψώρα. Η λαϊκή θεραπευτική τη χρησιμοποιεί ως τονωτικό και ευστόμαχο.
Οι εισπνοές με ρίγανη βοηθούν σε στηθικά νοσήματα, το ρόφημα καταπραΰνει το βήχα και τον πόνο των δοντιών, βοηθά σε πόνους ρευματισμών, σε εντερικές διαταραχές και πόνους της κοιλιάς.
Μπορούμε να βράσουμε για λίγα λεπτά ένα κουταλάκι του γλυκού ρίγανη, το σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό με μέλι.
Η ρίγανη βοηθά στην αντισηψία των τραυμάτων καθώς επίσης καταπραΰνει και τονώνει τον οργανισμό αν χρησιμοποιηθεί στο καθημερινό μπάνιο.
Οι συστατικές ουσίες που βρίσκονται στην ρίγανη είναι : θυμόλη, καρβακρόλη, πινένιο, σεσκιτερπένια, ουρσολικό οξύ, παράγωγα του καφφεϊκού οξέος.
Την ποιότητα της ρίγανης, καθορίζει, το υψόμετρο και οι εδαφοκλιματικές συνθήκες (σύσταση εδάφους, υγρασία, ηλιοφάνεια κ.α.)
Βασικότατοι παράγοντες παραγωγής αρίστης ποιότητας ρίγανης είναι το μεγάλο υψόμετρο και εδάφη ασβεστούχα, φτωχά, ξηρικά, άγονα με πλούσια ηλιοφάνεια, τα οποία δίνουν μικρή μεν παραγωγή αλλά άριστο τελικό προϊόν.
Αποφεύγουμε να μαζέψουμε ρίγανη από εύφορο έδαφος ή σκιερό, αντίθετα σε σημεία με πολλές πέτρες, ξηρικά και με ελάχιστη βλάστηση. Αλλά τι είναι αυτό που βλέπουμε εμείς ως ποιότητα; Είναι το ποσοστό αιθέριου ελαίου που περιέχει, το οριγανέλαιο με την πολύ σημαντική βιολογική του δράση. Η ξηρή ρίγανη περιέχει 3-5% αιθέριο έλαιο. Αυτό το ποσοστό κατά περιοχές που υπάρχουν οι παραπάνω συνθήκες μπορεί να φτάσει και πάνω από 7% .
Το οριγανέλαιο περιέχει διάφορες οργανικές ενώσεις, με κυριότερη τη θυμόλη και την καρβακόλη.
Αν θέλουμε να έχουμε ένα ζωντανό σκούρο πράσινο χρώμα στη ξηρή ρίγανη, μετά τη συλλογή, που γίνεται στο στάδιο της άνθησης, την καθαρίζουμε άμεσα, αφού την κάνουμε μικρά ματσάκια, τα κρεμάμε σε σκιερό μέρος να ξηραθεί.
Μετά την αποξήρανση γίνεται το τρίψιμο και το κοσκίνισμα, έτσι ώστε το τελικό προϊόν να είναι μόνο τριμμένη ρίγανη, πλούσια σε άρωμα και με πράσινο χρώμα.
